Twierdza Przemyśl

W latach I Wojny Światowej Twierdza Przemyśl zasłynęła jako jedna z największych na świecie.
Z dwustu istniejących wtedy twierdz była ona trzecią pod względem wielkości po Antwerpii w Belgii 
i Verdun we Francji. Broniła się najdłużej ze wszystkich twierdz, bo aż 179 dni. Twierdza Przemyśl poddała się dopiero, gdy zabrakło żywności i dalsza obrona była już niemożliwa. Blokowała ona skutecznie drogę za zachód wojskom rosyjskim. Przemyśl w tym czasie był na czołowych stronach wszystkich gazet. Fort XII „Werner” to fort główny, artyleryjski IV północnego odcinka obrony. Włączony został do pierścienia obronnego Twierdzy Przemyśl w 1883 roku. Był dziełem samodzielnym i nie posiadał fortów pomocniczych ani łącznikowych.

Nazwa fortu pochodzi od Pierwszego Komendanta Twierdzy Przemyskiej Antoniego Wernera. Załogę fortu stanowiło 6 oficerów i 310 żołnierzy. Do dziś fort jest doskonale zachowany. Jego skopień zniszczenia określa się na 10%. Budowano go w latach 1882 – 1886 jako jednowałowy fort artyleryjski. Główne uzbrojenie Fortu XII „Werner” stanowiła artyleria rozmieszczona na stanowiskach na wale, który do dnia dzisiejszego został zachowany. Stanowiska ogniowe były rozdzielone poprzecznicami, w których to mieściły się schrony dla załogi dział. Po wejściu do fortu od strony wewnętrznego pierścienia obronnego znajdujemy się na dziedzińcu przed koszarami, które były pomieszczeniami noclegowymi. Znajdowała się tam także kuchnia, magazyny żywności kazamaty dla oficerów i dla komendanta fortu.

Druga część fortu znajdująca się za koszarami, a przed wałem, na którym stała artyleria jest to budynek, w którym mieściły się składy amunicji, ambulatorium – lokal opatrunkowy oraz ubikacje. W tej części fortu na jego osi znajduje się wejście do podziemnego korytarza (poterny) prowadzącego do kaponiery w fosie. Kaponiera Fortu XII „Werner” została zniszczona jednakże przejście (poterna) jest dostępne dla zwiedzających. Z drugiej części fortu tj. magazynów amunicji idąc w prawo możemy dojść do wału artyleryjskiego, który został bardzo dobrze zachowany. Idąc wałem mijamy kilka schronów w poprzecznicach. Z dwóch schronów zewnętrznych po lewej i prawej stronie biegną poterny do bocznych kaponier znajdujących się w fosie. Teren fortu jest to powierzchnia 8,5 ha. Zachowała się w stanie nienaruszonym fosa wraz z murem ceglanym.